اردشیر محصص متولد 1317 در گیلان، اولین هنرمند ایرانی بود که با کاریکاتورهای انتقادی خویش در جهان مطرح شد. او در بیان افکار خود شجاعت بی‌نظیری داشت و به موضوعات انتقادی شامل خشونت علیه زنان، ظلم حاکمان به قشر ضعیف و حمایت از مردم‌سالاری می‌پرداخت. کارهای او در نشریات کشورهای مختلف، از مجله ایده در توکیو تا مجله اطلس در نیویورک، چاپ شده است. هم اکنون بیش از 80 اثر او در کتابخانه ملی آمریکا نگهداری می‌شود. ایزی‌فریم افتخار قاب‌کردن یکی از آثار این هنرمند بزرگ را داشته‌است.

• زندگی
• تحصیلات
• مسیر کاری
• سبک آثار و حرفه 

• اثر اردشیر محصص در ایزی‌فریم

زندگی 

محصص از همان دوران کودکی هوش و ذکاوت خود را در امر طراحی نشان داد؛ ۳ ساله بود که به همراه برادر بزرگ‌ترش به تماشای سریال مشهور «بلای جان نازی‌ها» رفته بود، زمانی که از سینما برگشت در منزل از او درباره داستان فیلم سوالاتی کردند و چون او نمی‌توانست ماجرای فیلم را شرح دهد آنچه را دیده بود روی کاغذ طراحی کرد. این اولین طراحی محصص بود و آغاز راهی که بعدها او را به مشهورترین طراحان ایران و جهان مبدل ساخت. سرور مهکامه محصص لاهیجانی، مادر اردشیر، دوستی نزدیکی با پروین اعتصامی داشت و خود او نیز از شاعران آن دوران بود. عباسقلی محصص، پدر او از قضات مطرح زمان خود بود که در دوران کودکی اردشیر در اثر عارضه قلبی از دنیا رفت.

تحصیلات

او دوره دبیرستان را در تهران سپری کرد و دیپلم ادبی گرفت. به گفته خودش در ادبیات موفق نبود و دستور زبان فارسی و متون ادبی را به سختی می‌آموخت. پس از پایان دبیرستان همزمان در دو دانشکده هنرهای زیبا و حقوق پذیرفته شد. شاید به دلیل آنکه در زندگی خانوادگی با توجه به شغل پدر، همیشه با مفاهیم حقوقی و دادگستری در ارتباط بود، دانشکده حقوق را برای ادامه تحصیل انتخاب کرد. بعد از اتمام تحصیلات در رشته حقوق در سال ۱۳۴۱ در کتابخانه یکی از وزارتخانه‌ها مشغول به کار شد و در عرض یک سال تمام کتاب‌های آنجا را خواند. محصص، از آن‌جایی که اهل هیچ قانونی نبود و جزا را نمی‌فهمید، یک روز از خواب بلند شد و تصمیم گرفت خودش با جهان پیرامونش تسویه حساب کند؛ بنابراین استعفا داد و به سراغ همان چیزی رفت که از کودکی شیفته آن بود. 

مسیر کاری

آثار محصص ابتدا به‌صورت مشق‌های کاریکاتور در هفته‌نامه توفیق و در ادامه در صفحه‌های روزنامه‌ کیهان سال‌های پنجاه شمسی منتشر شده است. محصص سال‌ها برای صفحه هنر و اندیشه روزنامه کیهان طرح زد و این تنها جایی بود که او به طور منظم در آنجا کار کرد. وی مدتی نیز با کتاب جمعه همکاری داشت و زمانی که احمد شاملو سردبیر نشریه کتاب هفته را بر عهده گرفت از طرح‎های محصص نیز بهره برد. از اردشیر محصص کتاب‌های زیادی چاپ شده و گالری‌های بسیاری آثارش را به نمایش گذاشته‌اند، از جمله کتاب‌های چاپ شده‌اش می‌توان به اردشیر و صورتک‌هایش، اردشیر و هوای طوفانی، تشریفات و… اشاره کرد.

محصص با وقوع انقلاب اسلامی در ایران  کشور را ترک کرد و تمام سال‌های پس از انقلاب اسلامی را در نیویورک گذراند. او در مدت اقامتش در نیویورک طرح‌های زیادی برای روزنامه نیویورک‌ تایمز، واشنگتن پست و نیویورکر کشید و هم‌اکنون مجموعه‌ای از ۸۰ تا ۱۰۰ اثر از وی در کتابخانه ملی آمریکا نگهداری می‌شوند. با این حال محصص تنها در خاطرات نسلی زندگی می‌کرد که سال‌های فعالیتش در ایران را به یاد داشتند؛ تا اینکه در دهه هشتاد بازهم نمایشگاهی از آثارش در ایران برپا شد و فضای هنری کشور را تحت تاثیر قرار داد. در سال‌های آخر حیاتش در اثر پارکینسون، توانایی‌های حرکتی و تکلمی‌اش به شدت کاهش پیدا کرد و حتی نتوانست در مراسم گرامیداشتی که برایش در خرداد ۱۳۸۷ در نیویورک ترتیب دادند شرکت کند و در نهایت امر در هجدهم مهر ماه سال ۱۳۸۷ در هفتاد سالگی از دنیا رفت.

سبک آثار و حرفه

آثار قدیمی اردشیر محصص شامل کاریکاتورهایی است که با شرح همراه است و در ادامه کاریکاتورهای وی ساده‌تر و با شرح کوتاه‌تر در مطبوعات ایران منتشر شده است؛ اما در همه ‌آن آثار شوخ‌طبعی و طنزی گزنده در نقد بوروکراسی و مردم‌سالاری در جامعه ایران از روزگار قاجار به چشم می‌خورد. در آثار او اخلاق فراموش می‌شود، احترام به تمسخر گرفته می‌شود تا بشود جهان واقعی را درید. اردشیر هر چیزی و هر جور و هر کسی که باشد در رفتارش صادق است. ماخوذ به حیا بودن را بهانه ‌نگفتن نمی‌کند؛ نگاه او تلخ، گزنده و عریان است. انسان‌هایی تغییر شکل یافته، سوخته و بدون خصوصیات زیبای انسانی که در یکدیگر می‌لولند و به یکدیگر می‌سایند، برگُرده هم سوار می‌شوند، یکدیگر را مُثلِه می‌کنند و با دست‌های بریده و بدن‌هایی تغییر شکل یافته در روابطی سراسر آمیخته به تضاد نفس می‌کشند.

چند نمونه از آثار اردشیر محصص

طرح‌های محصص بیش از هر چیز بر تضاد استوارند و به مفاهیم اجتماعی و شاید در سخنی بهتر به رابطه‌های متضاد انسان‌ها در روابط اجتماعی می‌پردازند. تضاد حاکم و محکوم، تضاد ظالم و مظلوم، تضاد میان بهره‌کش و آنکه مورد بهره‌کشی قرار گرفته است. اما او از داوری سیاسی به دور می‌ماند و به گونه‌ای هر دو سوی رابطه را در ترازویی متعادل قرار می‌دهد؛ گویی حاکم و محکوم و ظالم و مظلوم به یک میزان مقصرند. دست‌های بریده و سرهای از تن جدا شده در پرده‌‌های مذهبی و قهوه‌خانه‌ای الهام‌دهنده بخش بزرگی از جهان تصویری محصص هستند. محصص به آثار پیکاسو، شاگال، یونسکو و تنی چند از مفاخر عرصه هنر علاقه نشان می‌داد و خود در آثار پیش از انقلابش مسائلی مربوط ‌به ‌کشورهای جهان ‌سوم ‌همچون‌ گرسنگی، استعمار، تراکم جمعیت‌، بی‌عدالتی و افزایش ‌سلاح‌ها و… را به نمایش می‌گذاشت.

تضاد و مسائل اجتماعی در آثار اردشیر محصص

آثار اردشیر محصص در ایزی‌فریم

ایزی فریم افتخار قاب کردن آثار زیادی از استاد اردشیر محصص را دارد. اثر زیر که در یک نسخه کشیده شده است، در دی ماه 98 در گالری آرتیبیشن به قیمت 33 میلیون تومان به فروش رسید و در ایزی‌فریم قاب شده است. این طراحی با تکنیک مداد رنگی و در ابعاد 21 در 26 کشیده شده است.

کاریکاتوری از اردشیر محصص که دو پیر مرد را در یک کافی‌شاپ نشان می‌دهد.

امضای اردشیر محصص

برخی دیگر از آثار قاب شده اردشیر محصص در ایزی فریم: